مسجد جمعه نایین
Friday Mosque of Nain
بنا به گفته پروفسور آرتور پوپ، بنای اولیه مسجد جمعه نایین که از قدیمی ترین مساجد ایران است، به سال 350 هجری قمری برمی گردد. با این حال، به گفته آندره گودارد متعلق به دوران دیلامیت است. این مسجد در محله قدیمی شهر در نزدیکی خانه پیرنیه و نارین قلعه واقع شده است. قدمت این منطقه به دوران پیش از اسلام، شاید دوره اشکانی یا ساسانی می رسد. گچ بری های شگفت انگیز طاقچه نماز شامل نقش های بسیار زیبای گل و هندسی و کتیبه های کوفی است. طاقچه و فضای بالای آن و سه ستون روبروی طاقچه نماز را تزئین می کنند. در و منبر شاهکارهای خاتم کاری بی نظیری هستند. آنها با تکنیک های شیار و زبان ساخته شده اند که نشان دهنده استعداد و خلاقیت هنرمندان ایرانی در قرون گذشته است. کتیبه ای نسخ به تاریخ ۷۱۱ هجری قمری بر روی منبر وجود دارد که احتمالاً تاریخ ساخت منبر را نشان می دهد. منبر کتیبه ای ندارد، اما نقش های روی منبر مربوط به دوره ای است که بقایای کمی دارد. معماری نمازخانه زیرزمینی یا سرداب ستوندار مسجد بسیار جالب است. استفاده از مرمرهای شفاف برای ورود نور و گرمای فضا در فصول سرد سال و خنکی تالار در فصول گرم از ویژگی های منحصر به فرد مسجد است. سردر زینتی مسجد متعلق به قرن هشتم هجری قمری است. عناصر تزئینی زیادی دارد. مناره ای به ارتفاع 28 متر که در قاعده هشت ضلعی و در قسمت های فوقانی استوانه ای است مربوط به قرن هشتم هجری قمری است. گنبد مسجد جمعه که بخشی از این مجموعه است، مقبره بزرگان و عارفان سلجوقی نیز می باشد. قدمت آن به قرن هفتم هجری قمری می رسد. این بنا شامل حیاطی است که دور تا دور آن را ستون ها و ایوان ها احاطه کرده است. یکی از ویژگی های مهم معماری مسجد، استفاده از ستون های استوانه ای، مربعی، چند ضلعی ... است. قسمت هایی از دیوارهای اصلی مسجد در قسمت هایی از بنا کشف شده است. دارای خشت هایی به ابعاد 38 در 38 در 10 سانتی متر هستند که در دوره های مختلف با خشت و گچ اندود شده اند. قسمت های سمت راست و چپ طاقچه نماز در دوره های بعدی اضافه شده است. این قسمت ها برای فراهم کردن فضایی برای حضور زنان در مراسم اضافه شده است. قسمت دیگر مسجد وضوخانه است. آب این فضا از یک قنات تامین می شد. این مسجد دارای شش ورودی بوده است. مسجد جمعه نایین
